Akademia Medyczna w Gdańsku

Klinika Chorób Psychicznych i Zaburzeń Nerwicowych, Oddział Dzienny

  • terapia zajęciowa
  • psychoterapia grupowa
  • psychoterapia indywidualna
  • arteterapia
  • zajęcia interpersonalne
  • gimnastyka
  • trening relaksacyjny

Historia

Historia szpitala sięga II połowy XV wieku, kiedy to powstał pierwszy szpital w Gdańsku. Początkowo był to szpital zakaźny z czasem został przemianowany na Lazaret Miejski.

W 1908 zaczęła się budowa szpitale miejskiego w połowie drogi między Wrzeszczem a Gdańskiem (dziś Dębinki7) w miejsce zburzonego Lazaretu miejskiego. Budynek oddano do użytku w 1911 roku, mógł on pomieścić 850 pacjentów. Dalsza rozbudowa placówki w latach 1923-1927 doprowadziła do powstania m.in. oddziału chorób nerwowych i psychicznych.

Pracownicy

- dr n.med. Piotr Pankiewicz
— Doktor medycyny, specjalista psychiatra, adiunkt, ordynator oddziału dziennego w Klinice Chorób Psychicznych i Zaburzeń Nerwicowych AM w Gdańsku. Zajęcia dodatkowe: prowadzenie kształcenia w ramach staży podyplomowych i dla osób specjalizujących się w psychiatrii oraz wykładów dla lekarzy różnych specjalności, kierownik specjalizacji z psychiatrii i członek komisji specjalizacyjnej, przez kilka lat prowadzenie wykładów z zakresu psychiatrii i seksuologii w ramach studiów podyplomowych na UG, w Instytucie Psychologii UG dla Studiów Doktoranckich i dla Elbląskiej Uczelni Humanistyczno-Ekonomicznej; współorganizator i współopiekun Koła Naukowego Etyki Lekarskiej i Myśli Filozoficznej; b. przew. Rady ds. Niepełnosprawnych przy Departamencie Edukacji i Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego; wiceprezes Sekcji Naukowej Psychiatrii Społecznej i Terapii Zajęciowej Oddziału Gdańsko-Pomorskiego PTP; współorganizator NZS AMG i czł. komitetu strajkowego 1980; pierwowzór postaci doktora Petera Ankewitza w powieści P. Huellego „Castrop”; aktywny działacz ZHP i ZHR; Komendant Szczepu „Młody las”; twórca Specjalistycznego Gabinetu Centrum Diagnostyczno-Terapeutycznego.

- dr n.med. Beata Godlewska
— absolwentka Akademii Medycznej w Gdańsku, a także m.in. szkoły psychoterapii. W swojej pracy na oddziale zajmuje się diagnozą, farmakoterapią, a także prowadzi psychoterapię indywidualną. Zajmuję się także pracą dydaktyczną i naukową, w kręgu zainteresowań znajduje się problem genetyki w schizofrenii.

- lek.med. Katarzyna Jakuszkowiak-Wojten
— absolwentka Akademii Medycznej w Gdańsku, ukończyła m.in. Szkołę Psychoterapii Psychodynamicznej w Krakowie. Na oddziale zajmuje się diagnostyką, farmakoterapią a także stosuje elementy psychoterapii indywidualnej. Oprócz zajęć dydaktycznych, zajmuje się pracą naukową.

- psycholog kliniczny mgr Maria Swinarska-Naumiuk
— absolwentka Uniwersytetu Gdańskiego (Psychologia). Ukończyła Studium Psychoterapii Psychoanalitycznej w OPP w Sopocie oraz szkolenie „kontakt w sytuacji pomagania” w Laboratorium Psychoedukacji. Na oddziale zajmuje się m.in. diagnozą psychologiczną, prowadzi psychoterapię grupową (3 razy w tygodniu) i psychoterapię indywidualną oraz trening relaksacyjny. Zajmuje się również pracą naukową i prowadzeniem praktyk studenckich.

- mgr psychologii Anna Sala
— jest psychologiem, arteterapeutką, absolwentką Uniwersytetu Śląskiego. W pracy łączy różne formy arteterapii w ujęciu Gestalt. Współpracuje z Polskim Instytutem Ericksonowskim w Katowicach. Uczestniczyła w Międzynarodowej Akademii Sztuki InSEA, jest także wolontariuszką w fundacji „Trzeba Marzyć”. Na oddziale Anna Sala prowadzi sesje artepsychoterapeutyczne, a także zajęcia interpersonalne.

- Teresa Orłowska
— pielęgniarka oddziałowa Kliniki Chorób Psychicznych i Zaburzeń Nerwicowych. Jako pielęgniarka pracuje od 37 lat, ukończyła: 2,5 letnią pomaturalną szkołę pielęgniarstwa neuropsychicznego, dwuletnią specjalizację pielęgniarstwa psychicznego,

- Beata Glazer
— starsza pielęgniarka, ukończyła 2,5 letnie studium medyczne pielęgniarstwa oraz studia na Wydziale Nauki o Zdrowiu AMG. Na oddziale prowadzi gabinet zabiegowy.

Zasady przyjmowania pacjentów

Do Kliniki przyjmowani są pacjenci na podstawie skierowania wystawionego przez lekarza psychiatrę. Oddział dzienny jest heterogeniczną placówką, przebywają tu zarówno pacjenci cierpiący na depresję, zespoły lękowe jak i chorzy na schizofrenie.

Organizacja placówki

Oddział Dzienny Kliniki Chorób Psychicznych i Zaburzeń Nerwicowych funkcjonuje na zasadach społeczności terapeutycznej. Społeczność tą tworzą pacjenci oraz personel medyczny. Społeczność ma przejrzystą strukturę, jej członkowie otrzymują funkcje terapeutyczne (patrz niżej). Ich celem jest pomoc w pokonywaniu własnych trudności, integracja z grupą, zaangażowanie się w to, co się dzieje na oddziale. Pacjenci mogą także sprawdzić się w nowej dla siebie roli, nauczyć się nowych umiejętności, odkryć swój potencjał. Społeczność terapeutyczna spotyka się raz w tygodniu (czwartek). Podczas zebrania omówione zostają wydarzenia minionego tygodnia, a także problemy dotyczące życia w Oddziale. Wybrany poprzednio samorząd prowadzi zebranie, charakteryzuje członków grupy, zdaje sprawozdanie z wydarzeń mających miejsce na Oddziale w minionym tygodniu.

Funkcje terapeutyczne:

- Starosta

  • wprowadza do grupy terapeutycznej nowoprzyjętych pacjentów, zapoznaje ich z rozkładem pomieszczeń oddziału, planem poszczególnych dni, innymi informacjami;
  • stara się utrzymać spójność w grupie, dba by nikt nie czuł się obco, odtrącony;
  • dogląda wykonywania obowiązków przez innych członków grupy, w razie potrzeby pomaga;
  • egzekwuje od poszczególnych pacjentów uczestnictwa w planowanych zajęciach

wprowadza nowego pacjenta do terapii zajęciowej(następnego dnia po przyjęciu), informuje gdzie są prowadzone i na czym polegają zajęcia;

  • prowadzi zebrania społeczności;
  • przygotowuje pisemnie, wcześnie uzgadniając, propozycje funkcji na kolejny tydzień.

- Wice starosta

  • przygotowuje pisemne charakterystyki poszczególnych członków grupy i przedstawia je na zebraniu społeczności;
  • zastępuje starostę w razie jego nieobecności;
  • wspiera starostę;
  • „opiekuje” się innymi pacjentami, szczególnie nowoprzyjętymi.

- Opozycja

  • ma prawo zgłaszać krytykę osób z tej samej kadencji, zgłaszać niedociągnięcia zarządu i skargi członków społeczności terapeutycznej jako jej przedstawiciel;
  • przygotowuje w formie pisemnej swoje uwagi na kolejne zebranie.

- Koordynator terapii zajęciowej

  • odpowiada za zebranie całej grupy biorącej udział w zajęciach o godzinie 10:20
  • przygotowuje salę do zajęć, bierze i odnosi klucze od sali;
  • przygotowuje w porozumieniu z grupą i przedstawia pomysł na dane zajęcia, w celu uzyskania pomocy kontaktuje się z psychologiem;
  • przygotowuje opis z terapii zajęciowej i przedstawia na zebraniu społeczności.

- Gimnastyka

  • gimnastykowy prowadzi codziennie poranną gimnastykę;
  • mobilizuje wszystkich pacjentów do udziału w gimnastyce.

Pacjenci są także odpowiedzialni za utrzymanie czystości w szatni, sali terapeutycznej, kuchni.

Misja

Jeżeli chodzi o misję, jaką za cel do zrealizowania stawia personel oddziału dziennego, to, pomimo że nie jest ona spisana i umieszczona w jakimś specjalnym miejscu na oddziale, można ją dojrzeć w każdym działaniu pracowników placówki. Celem personelu jest przede wszystkim pomoc pacjentom w zrozumieniu i radzeniu sobie z chorobą. Dzięki pełnej akceptacji postawie pracowników i okazanie szacunku pacjenci czują się bezpiecznie. Celem jest także pomoc pacjentom odnalezienia się w świecie społecznym.

Leczenie

Leczenie w oddziale dziennym jest skierowane do pacjentów z zaburzeniami psychicznymi i nerwicowymi. Pacjenci przebywają na oddziale w godzinach od 8:00 do 14:00. Przeważnie czas trwania leczenia wynosi ok. 3 miesiące. Liczba pacjentów jednocześnie przebywających na oddziale nie powinna przekraczać 20.
Oprócz leczenia farmakologicznego, diagnozy psychologicznej i psychiatrycznej a także konsultacji indywidualnych i rodzinnych, placówka proponuje również możliwość udziału w:

  • terapii zajęciowej
  • psychoterapii grupowej
  • psychoterapii indywidualnej
  • arteterapii
  • zajęciach interpersonalnych
  • gimnastyce
  • treningu relaksacyjnym

Pacjenci są zachęcani do czynnego udziału w proponowanych zajęciach terapeutycznych.
Pacjenci są podzieleni na dwie grupy: jedna z nich uczestniczy w zajęciach arteterapeutycznych i terapii zajęciowej, druga w tym samym czasie spotyka się na sesjach psychoterapii grupowej.
W procesie leczenia pacjentów ważną rolę odgrywają obchody w czasie, których cały zespół leczący indywidualnie rozmawia z pacjentami.

Zajęcia na Oddziale

Terapia zajęciowa

Terapia zajęciowa jest prowadzona albo przez studentów odbywających praktykę na tym oddziale albo przez pacjentów. Zajęcia te odbywają się 2 razy w tygodniu, trwają 1,5h. Uczestnictwo w terapii zajęciowej umożliwia rozwój kreatywności, naukę współdziałania z grupą i wzajemnej odpowiedzialności. W czasie tych zajęć pacjenci mają także szansę pracować nad swoim problemem, lecz nie wprost mówiąc o nim, tylko za pomocą rysunku, muzyki, zabawy (są to różne formy bezpiecznej ekspresji emocji, problemów).
W terapii zajęciowej wykorzystuje się m.in. rysunek psychologiczny czy metody arteterapii. Czasami pacjenci grają w gry planszowe, co także sprzyja integracji lub oglądają wspólnie film, po którym następuje dyskusja. W ramach tych zajęć studenci prowadzą także warsztaty.

Przykładowy warsztat (opracowanie autorskie)

Przygotowanie:
Prowadzące i pacjenci siadają na krzesłach w kręgu, każdy się przedstawia i mówi jak się czuje.

1. wstęp teoretyczny – dyskusja z pacjentami

  • co to jest asertywność.
  • czy trudno być asertywnym, w jakich obszarach życia najłatwiej a w jakich trudniej.
  • wspólnie uzgodniona definicja.

2. prawa asertywności

  • każdy z pacjentów wybiera to, co najważniejsze i uzasadnia.

3. ćwiczenia – powiedz jak wyglądałoby asertywne zachowanie w tej sytuacji:
- Odebrałeś kurtkę z pralni okazało się, że plama nie została usunięta, wracasz by oddać kurtkę.
- Kupiłeś bluzkę w promocji, przy kasie okazało się, że kosztuje ona więcej niż wskazywała wywieszka promocyjna.
- W szkole lub na jakimś kursie nie rozumiesz polecenia, nie wiesz jak wykonać zadanie.
- Jesteś w zupełnie nowym miejscu i nie wiesz jak dojść do miejsca, do którego chcesz trafić.
- Jedziesz pociągiem, wychodzisz do toalety a gdy wracasz ktoś siedzi na twoim miejscu.
- Jedziesz taksówką, gdy płacisz kierowca nie wydaje Ci reszty.

4. ćwiczenia – każdy z pacjentów ma kartonik z liczbą 1 i 2. prowadzące czytają opis sytuacji i możliwe odpowiedzi a pacjenci wybierają asertywną odpowiedź:
- Ubrałaś nową bluzkę, koleżanka mówi, że ładna, jak reagujesz?

  • „dziękuję, też mi się podoba”
  • „wiesz już widzę, że będzie się ją źle prało”

- W pracy/szkole najlepiej wykonałaś zadanie, szef / przełożony Cię chwali a ty mówisz:

  • „Bardzo dziękuję, miło mi to słyszeć”
  • „No nie, tak naprawdę nic wielkiego nie zrobiłem, każdy by dał radę, lepiej zrobił”

- Stoisz w długiej kolejce w sklepie, śpieszysz się. Przychodzi kolejna osoba i pyta się czy ją przepuścisz. mówisz

  • „bardzo proszę mam czas”
  • „niestety ale też się spieszę”

- Pożyczyłaś książkę koleżance, gdy ta długo jej nie oddaje w jaki sposób prosisz o zwrot?

  • „oddaj mi proszę tę książkę ponieważ ją potrzebuję”
  • „oddaj mi książkę, jak można tak długo trzymać cudzą własność”

- Koleżanka prosi cię o pożyczenie samochodu na weekend, nie chcesz jej pożyczyć więc mówisz:

  • „no co ty przecież możesz go czasem zepsuć”
  • „przykro mi ale w mojej rodzinie są zasady że aut się nie pożycza”

- Kuzynka chce cię odwiedzić w weekend i zostać parę dni, nie pasuje ci to.

  • „ok. nie ma sprawy”
  • „przykro mi ale już zaplanowaliśmy ten weekend. Może spotkamy się w przyszłym miesiącu?”

- Po zbadaniu ciebie lekarz nic nie mówiąc zaczyna wypisywać recepty i skierowania, jak reagujesz?

  • „prosisz o wyjaśnienie co ci dolega”
  • „siedzisz cicho a jak on skończy wychodzisz”

- Szef w czasie prywatnej rozmowy przy kawie ma zupełnie inne zdanie niż Twoje, co mówisz:

  • „nie ma pan zupełnie racji, to jest inaczej”
  • „mam zupełnie inne zdanie na ten temat”

- Zawiodłaś się na koleżance, jak reagujesz w czasie rozmowy z nią:

  • „zawiodłam się na Tobie, to było do przewidzenia, ty zawsze taka byłaś, nie można na ciebie liczyć”
  • „jest mi bardzo przykro, że tak postąpiłaś, źle mi z tym”

- Mąż zamiast do domu idzie na spotkanie z kolegami, wraca późno. Co mówisz:

  • „Martwiłam się, proszę następnym razem powiedz mi o której będziesz”
  • „gdzie byłeś, co robiłeś, jak mogłeś!”

- Przyjechałeś na przyjęcie samochodem, mimo to koledzy namawiają Cię do wypicia, choć postanowiłeś nie pić, co mówisz:

  • „innym razem, jak prowadzę to nie piję, wzniosę toast colą”
  • „no dobra jeden kieliszek mi nie zaszkodzi”

Zakończenie – pacjenci mówią z jakim nastawieniem kończą zajęcia i co z nich wynieśli

Psychoterapia grupowa

Uczestnictwo pacjenta w terapii grupowej poprzedza konsultacja psychologiczna, w czasie, której oceniana jest motywacja pacjenta i jego możliwości przepracowania problemów na forum grupy. Pacjent jest także zapoznawany z zasadami obowiązującymi w grupie terapeutycznej ( m.in. zasada dyskrecji, obecność, punktualność, aktywność na miarę możliwości, itp.).
Celem tej formy terapii jest poznanie psychologicznych źródeł odczuwanych dolegliwości, wtórnych korzyści z choroby, nauka nazywania i konstruktywnego wyrażania emocji; uświadamianie sobie własnych psychologicznych zasobów i nabywanie umiejętności korzystania z nich; rozumienie własnych problemów przez przyjęcie perspektywy innych osób (ról); rozwijanie zdolności interpersonalnych.
Grupa terapeutyczna w oddziale dziennym jest grupą pół-otwartą tzn. nowi pacjenci dochodzą do niej, jednak grupa jest o tym informowana przez terapeutę na tydzień przed wejściem nowych pacjentów.
Zajęcia odbywają się 3 razy w tygodniu, sesja trwa 1,5h, grupa liczy 10-12 pacjentów.

Psychoterapia indywidualna

Indywidualne rozmowy terapeutyczne prowadzone są przez psychologa jak i lekarzy pracujących na oddziale. Prowadzone są także rozmowy z członkami rodziny pacjenta.

Arteterapia

Ten rodzaj terapii do celów leczniczych wykorzystuje szeroko rozumianą sztukę. Taka forma ekspresji daje możliwość symbolicznego wyrażania trudnych przeżyć, uczuć, doświadczeń. Bezpieczne warunki pracy, wsparcie grupy i mówienie ‘nie wprost’ obniża napięcie i pozwala nazwać problem. W procesie leczenia pacjentów ważne jest także wspólne wykonywanie zadań w czasie sesji arteterapeutycznej, współpraca.
Formy arteterapii to:

  • terapia za pomocą sztuk plastycznych (rzeźba, rysunek malarstwo itd.)
  • choreoterapia (ruch, taniec)
  • muzykoterapia (własny głos, instrumenty muzyczne, nagrania)
  • dramatoterapia (odgrywanie ról)
  • biblioterapia (wykorzystanie literatury)

Arteterapia odbywa się raz w tygodniu, sesja terapeutyczna twa 1,5h. Zajęcia prowadzone są, według programu autorskiego, przez Annę Sale, w tzw. ‘Belwederku’ czyli domku sztuki.

Przykładowy scenariusz zajęć:
Sesja dotyczy pracy związanej z odpowiedzialnością za zmianę i oporem przed zmianą.

    • Runda – każdy z uczestników zajęć mówi, w jakim jest nastroju.
    • Praca w parach – rozmowy dotyczące odpowiedzialności za dokonywanie zmian w życiu.
    • Praca w parach – tworzenie rzeźby symbolizującej objawy choroby.
    • Rozmowa o w\w doświadczeniach – o odpowiedzialności i oporze przed zmianą / korzyści wynikające ze zmiany.
    • Grupowe malowanie obrazu, praca lewą ręką; temat: opór; uczestnicy przechodzą w lewą stronę uzupełniając prace innych osób z poszanowaniem barw i form zaproponowanych przez autorów – powstaje jeden wielki obraz

- omawianie obrazu
- praca z ‘okienkiem’, wybieranie nowego obrazu, nadawanie mu tytułu

    • Informacje zwrotne na zakończenie sesji.

Zajęcia interpersonalne

Zajęcia interpersonalne mają na celu zwiększeniu spójności grupy, integralności. W czasie sesji pacjenci mają okazję się lepiej poznać, wczuć się w sytuację współpacjentów, nauczyć się zaufania do siebie.
Zajęcia prowadzone są na sali gimnastycznej, co dwa tygodnie, trwają 1godzinę. W zajęciach uczestniczą pacjenci z grupy ‘arteterapeutycznej’.

Przykładowy scenariusz zajęć:
Zajęcia dotyczą poczucia bezpieczeństwa.

    • Pacjenci mówią (odpowiadają na pytanie prowadzącej) o swoim samopoczuciu, oczekiwaniach.
    • Ćwiczenia.
    • Razem można więcej
      • Pacjenci próbują wychylić się na boki, stojąc w jednym miejscu
      • Pacjenci stoją w kręgu, kołyszą się na boki – razem można więcej
    • Siatka bezpieczeństwa
      • Pacjenci ustawiają się w szeregu w odległości ok. 3 metrów od ściany
      • Po kolei pacjenci z zamkniętymi oczami idą w stronę ściany
      • W odległości metra od ściany staje dwóch pacjentów, których zadaniem jest wyłapywanie pacjentów zbliżających się do ściany
      • Pacjenci, w miarę budowania zaufania, coraz szybciej zbliżają się do ściany, niektórzy biegną.
    • Informacje zwrotne grupy (każda osoba się wypowiada)

Przed każdym ćwiczeniem prowadzący mówi, czego ono dotyczy.

Gimnastyka

Gimnastyka jest prowadzona codziennie rano przez pacjenta, który został do tego wybrany podczas cotygodniowego zebrania społeczności. W ćwiczeniach odbywających się na sali gimnastycznej mogą brać udział wszyscy pacjenci.

Trening relaksacyjny

W ramach zajęć prowadzonych w oddziale dziennym pacjenci mają możliwość uczestniczyć codziennie w treningu relaksacyjnym. W czasie trwającej około 20 – 30 minut sesji prowadzący wykorzystuje (zamiennie):
- trening autogenny Shulza – jest to metoda psychosomatyczna prowadząca do psychofizycznego odprężenia, pomaga odreagować stres i oczyścić się. Trening ten składa się z sześciu części:

  • ćwiczenia ciężaru
  • ćwiczenia ciepła
  • ćwiczenia serca
  • ćwiczenia oddechu
  • ćwiczenia splotu słonecznego
  • ćwiczenia czoła

- trening Jacobsona – polega na napinaniu i rozluźnianiu mięśni rąk, relaksację mięśni głowy i twarzy, mięśni języka, mięśni barkowych, mięśni pleców i brzucha, a następnie mięśni palców u rąk i nóg.